วิธีจัดการกับโลกธรรม

• ความหมายของคำว่า “โลกธรรมแปด”
• วิธีจัดการกับโลกธรรม เพื่อถึงซึ่งความพ้นทุกข์

บทคัดย่อ

“โลกธรรม” มีความหมาย 2 นัยยะดังนี้

• นัยยะที่ 1 หมายถึง ธรรมที่เกิดขึ้นคู่กับโลก
• นัยยะที่ 2 หมายถึง สิ่งต่างๆที่สามารถรับรู้ได้ผ่านทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ได้อย่างถูกต้องตามหน้าที่การรับรู้และช่องทางนั้นๆ ซึ่งอินทรีย์ทั้งห้ามีใจเป็นที่แล่นไปสู่ และเมื่อใจรับรู้แล้วก็จะสามารถแปลงสารนั้นเป็นความหมายรู้(สัญญา) 4 คู่ 8 อย่าง หรือที่เรียกว่า “โลกธรรมแปด” ดังนี้
  1. มีลาภ     เสื่อมลาภ
  2. มียศ     เสื่อมยศ
  3. สรรเสริญ     นินทา
  4. สุข     ทุกข์

ทั้งนี้สามารถแบ่งคนในโลกนี้ได้เป็น 2 กลุ่มคือ

• ปุถุชน มีความยินดีและสุขไปตามในลาภ ยศ สรรเสริญ และสุข แต่ยินร้ายและทุกข์ไปตามกับความเสื่อมลาภ เสื่อมยศ นินทาและทุกข์ เพราะไม่พิจารณาเห็นตามที่เป็นจริง ไม่เห็นความไม่เที่ยงในลาภ ยศ สรรเสริญ และสุขเหล่านั้น จึงมีความกำหนัด ยินดี พอใจครอบงำจิต มีอาการขึ้นๆลงๆไปตามกระแสของโลกธรรม ยังไม่สามารถหลุดพ้นจากทุกข์ได้ เช่น ความเกิด ความแก่ ความตาย ความโศก ความร่ำไรรำพัน ความทุกข์กาย ความทุกข์ใจ ความคับแค้นใจทั้งหลาย เป็นต้น
• อริยบุคคล ไม่ยินดีในการได้มาแห่งสุขเวทนาหรือไม่ยินร้ายในความเสื่อมไปของทุกขเวทนาด้วย ซึ่งเกิดจากการเห็นด้วยปัญญาที่ประจักษ์ชัดตามที่เป็นจริงว่า ลาภ ยศ สรรเสริญและสุข มีความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดาตั้งแต่จุดที่เกิดขึ้นแล้ว จึงทำให้ลาภ ยศ สรรเสริญ และสุขนั้นไม่สามารถครอบงำจิตผู้นั้นได้ เช่นเดียวกับความเสื่อมลาภ เสื่อมยศ นินทาและทุกข์เหล่านั้นก็จะไม่ครอบงำจิตผู้นั้นเหมือนกัน เพราะเห็นว่าความเสื่อมลาภ เสื่อมยศ นินทาและทุกข์ก็มีความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดาเฉกเช่นเดียวกัน

การระลึกได้ถึงความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดาของโลกธรรมแปดตั้งแต่จุดที่เกิดขึ้นแล้วนั้น ระลึกถึงหลักธรรมต่างๆ แยกแยะได้ว่าสิ่งใดดีสิ่งใดชั่ว ถือว่ามีทั้งสัมมาทิฏฐิ สัมมาสติ และสัมมาวายามะด้วย และเราควรมีสติที่ตั้งไว้ด้วยปัญญาอย่างแจ่มแจ้ง

ต้องละตัณหาหรือความทะยานอยากในโลกธรรม เพราะถือว่าเราติดกับดักของมารทันที ด้วยการสร้างเหตุแห่งทุกข์ให้เกิดขึ้น

พระสูตร / เรื่องที่เกี่ยวข้อง

ฟัง "ความสุขที่เหนือกว่าสุขทั้งปวง" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2561

ฟัง "หากยึดติดในโลกธรรมแปด" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2561

ฟัง "อริยสัจสี่ (ตอนที่ 2) : การประยุกต์ใช้อริยสัจสี่ในชีวิตจริง" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2560

ฟัง "มงคลชีวิต" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2560

ฟัง "สากัจฉาธรรม-ความเกี่ยวเนื่องกันของผัสสะ ขันติ การเก็บกด และโลกธรรมแปด" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2558

ฟัง "สากัจฉาธรรม-สุขและทุกข์ในโลกธรรมแปด" ออกอากาศทาง FM106 เมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2558