สัญญามาก่อนญาณ

   พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้กับโปฏฐปาทะปริพาชก ว่า “สัญญาเกิดก่อน ญาณเกิดที่หลัง” ถ้าเราเข้าใจในสองส่วนนี้ จะเป็นประโยชน์ในการงาน ในอาชีพ ของเราได้  แต่ไม่ว่าจะฌานหรือสัญญา ไม่ว่าจะเป็นญาณหรือปัญญา มันเสื่อมได้เปลี่ยนแปลงได้ เป็นความไม่เที่ยง ญาณที่เป็นโลกียะไม่เที่ยง ญาณที่เป็นโลกุตระก็ไม่เที่ยงเหมือนกัน ในเมื่อมันไม่เที่ยงเปลี่ยนแปลงได้ ข้อดีที่มันแตกต่างกัน เพราะ ญาณที่เป็นปัญญาที่เป็นโลกียะ ยังต้องให้เราวนไปอยู่ ยังเนื่องด้วยกับอาสวะ เป็นของโลก เป็นของหนัก แต่ถ้าเป็นญาณทางด้านโลกุตระ เปิดช่องให้เราพ้นได้ ไม่ต้องกลับมาเกิดอีก เกิดการหลุดพ้น ชนิดที่ไม่กลับกำเริบได้อีก ญาณนี้ คือ ญาณ 3 อย่างในอริยสัจสี่ การที่เราจะรู้ญาณในอริยสัจสี่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรคว่าเป็นอย่างนี้ รู้กิจที่ควรทำและรู้ว่า เราได้ทำแล้ว ทำให้เกิดขึ้นแล้ว ทำให้แจ่มแจ้งแล้ว หลุดพ้นแล้ว สัญญาจึงเกิดก่อนในมรรค 8 ญาณจึงเกิดเป็นความรู้คือ สัมมาญาณะ ทำให้เกิด สัมมาวิมุตติขึ้นได้นั่นเอง