กัลยาณมิตร (ตอนที่ 1) : คนเทียมมิตร |
- คุณลักษณะที่สำคัญของคนเทียมมิตร
หนึ่งในทิศทั้งหกนั้นคือ ทิศเบื้องซ้าย ซึ่งพระพุทธเจ้าทรงอธิบายไว้เกี่ยวกับเพื่อน มิตร สหาย และอำมาตย์ (คู่ค้า) ที่มีหน้าที่พึงปฏิบัติต่อโดยฐานะ 5 ประการ คือ
- ด้วยการให้ปัน ให้ทาน มีของเล็กๆน้อยๆหรือของชำร่วยติดไม่ติดมือไปฝาก
- ด้วยการพูดจาไพเราะ มีปิยะวาจาทำให้เกิดความรัก ความแช่มชื่นใจ ไม่ขัดเคืองกัน
- ด้วยการประพฤติประโยชน์
- ด้วยการวางตนเสมอกัน ประพฤติตนให้ถูกต้องเหมาะสมกับหน้าที่รับผิดชอบของตน
- ด้วยการไม่กล่าวคำอันเป็นเครื่องให้แตกกัน ไม่ควรพูดทิ่มให้เพื่อนรู้สึกเจ็บใจหรือแตกสามมัคคีกัน
นอกจากนั้นเพื่อน มิตร สหาย และอำมาตย์ (คู่ค้า) ยังควรอนุเคราะห์ ตอบแทนหรือรักษามิตรโดยฐานะ 5 ประการคือ
- รักษามิตรผู้ประมาทแล้ว
- รักษาทรัพย์ของมิตรผู้ประมาทแล้ว
- เป็นที่พึ่งแก่มิตรเมื่อมีภัย
- ไม่ทอดทิ้งในยามมีอันตราย
- นับถือสมาชิกในวงศ์ของมิตร
อย่างไรก็ตามบางครั้งเราก็อาจจะพบกับคนพาล คนไม่ดีที่มีเจตนาแอบแฝงมาเพื่อหาประโยชน์ใส่ตนจากการผูกมิตรกับเรา แต่ไม่ใช่มิตรแท้ซึ่งเรียกว่า “คนเทียมมิตร” โดยเรามีวิธีสังเกตได้ดังนี้
- คนปอกลอก ท่านพึงทราบว่าไม่ใช่มิตร เป็นแต่คนเทียมมิตรโดยมี 4 คุณลักษณะคือ
- เป็นคนคิดเอาแต่ได้ฝ่ายเดียว
- เสียให้น้อยคิดเอาให้ได้มาก
- ไม่รับทำกิจของเพื่อนในคราวมีภัย
- คบเพื่อนเพราะเห็นแก่ประโยชน์ของตัว
- คนดีแต่พูด ท่านพึงทราบว่าไม่ใช่มิตร เป็นแต่คนเทียมมิตรโดยมี 4 คุณลักษณะคือ
- เก็บเอาของล่วงแล้วมาปราศรัย
- อ้างเอาของที่ยังไม่มาถึงมาปราศรัย
- สงเคราะห์ด้วยสิ่งหาประโยชน์มิได้
- เมื่อกิจเกิดขึ้นแสดงความขัดข้อง (ออกปากพึ่งไม่ได้)
- คนหัวประจบ ท่านพึงทราบว่าไม่ใช่มิตร เป็นแต่คนเทียมมิตรโดยมี 4 คุณลักษณะคือ
- ตามใจเพื่อนให้ทำความชั่ว จะทำชั่วก็คล้อยตาม
- ตามใจเพื่อนให้ทำความดี จะทำดีก็คล้อยตาม
- ต่อหน้าสรรเสริญ
- ลับหลังนินทา
- คนชักชวนในทางฉิบหาย ท่านพึงทราบว่าไม่ใช่มิตร เป็นแต่คนเทียมมิตรโดยมี 4 คุณลักษณะคือ
- ชักชวนให้ดื่มน้ำเมา คือ สุราและเมรัย อันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
- ชักชวนให้เที่ยวตามตรอกต่างๆ ในเวลากลางคืน
- ชักชวนให้เที่ยวดูการมหรสพ
- ชักชวนให้เล่นการพนันอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
ทั้งนี้เรายังสามารถสังเกตเพิ่มเติมได้อีกว่า บุคคลนั้นมีแนวโน้มที่จะเป็นเพื่อนชั่วหรือไม่ โดยการสังเกตจากพฤติกรรมดังต่อไปนี้
- นำให้เป็นนักเลงการพนัน
- นำให้เป็นนักเลงเจ้าชู้
- นำให้เป็นนักเลงเหล้า
- นำให้เป็นคนลวงผู้อื่นด้วยของปลอม
- นำให้เป็นคนโกงเขาซึ่งหน้า
- นำให้เป็นคนหัวไม้
- การนอนตื่นสาย
- การเสพภรรยาผู้อื่น
- ความประสงค์ผูกเวร
- ความเป็นผู้ทำแต่สิ่งหาประโยชน์มิได้
- เป็นมิตรชั่ว
- เป็นผู้ตระหนี่เหนียวแน่นนัก
“บัณฑิตรู้แจ้งมิตร 4 จำพวกเหล่านี้ คือ มิตรปอกลอก 1 มิตรดีแต่พูด 1 มิตรหัวประจบ 1 มิตรชักชวนในทางฉิบหาย 1 ว่าไม่ใช่มิตรแท้ ดังนี้แล้ว พึงเว้นเสียให้ห่างไกล เหมือนคนเดินทางเว้นทางที่มีภัย ฉะนั้น ฯ”
พระสูตร / เรื่องที่เกี่ยวข้อง
ชม "สมานมิตร" เผยแพร่ทาง YouTube Channel เมื่อวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2561
ชม "กัลยาณมิตร 3 ระดับ" เผยแพร่ทาง YouTube Channel เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2559
ฟัง "คำพุทธ-สิงคาลกสูตร" ออกอากาศทาง FM92.5 ในวันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2558